11 сарын 11-нд

Хүн амын тооллогондоо хамрагдчихаад, Улсын төв номын сан болон Архивын газраар үйлчлүүллээ.

Төв номын сангийн хувьд аль эрт 16, 17 жилийн өмнө оюутан байхдаа үйлчлүүлдэг байсан тул их л дотно санагдлаа. Бидний үед цаасан каталогийг урагдтал нь эргүүлдэг байсан бол одоо уг нь амар болсон байна. Ном хайлтын систем нь өөрчлөгдөж компютерээр хайдаг болсон боловч компютерийн тоо нь үнэхээр цөөн юмаа. Нэгдүгээр давхарын каталогийн өрөө ердөө 8 ширхэг компютертэй боловч 2 нь электрон карт унших зориулалттай болохоор үлдсэн 6 дээр нь ном хайдаг юм байна. Эдгээр компьютер нь аль эртнийх би номын нэр унших гэж хэцүүдсэн, дэлгэц нь их муу юм билээ. Үнэндээ цөөн компьютер дээр хайлт хийх гэж олон оюутнууд зөндөө хүлээх юм. Мөнгөтэй бол ёстой Улсын төв номын сандаа хэдэн компьютер хандивлах юмсан.

Улсын төв архивын газраар үйлчлүүллээ. Тэнд бас л шуурхай өдөртөө л үйлчлүүлэх эрх өгөөд үзэх материалаа захиалчих юм. Маргааш нь хүрч ирээд захиалсан бичиг баримтаа үзэж болж байна. Хамгийн харамсалтай санагдсан зүйл нь архивын бүх материал яг ганцхан байх эх хувиараа судлаачдын гар дээр очдог юм байна. Эдгээр түүх соёлын үнэт зүйлсийг дижитал хэлбэрт оруулж, судлаачид онлайнаар дуртай цагтаа хэдэн ч удаа хамаагүй үзэж судалж баймаар юм. Би санамсаргүй аль 1600 оны үеийн бичиг баримтыг оригоор нь барьж үзэх аз таараад. Муутуу цаасан дээр уйгаржин монгол үсгээр бичсэн байлаа. Захиалсан судлаач нь ирж амжаагүй байсан юм. Судлаач бүр эргүүлж тойруулж үзээд байхаар тэр олон зууны өмнөх үнэт зүйлс үнэхээр элэгдэлд орж байнаа. Бидний түүх соёлын үнэт зүйлсийг дижитал хэлбэрт оруулахад мөнгө олж өгөх юмсан гэж бодлоо.