Би улаан залаатай, хөх толботой монгол хөөн

Би ирснээсээ хойш дагтан өөр юм хийгээд яг өөрийнхөө ажлыг барьж авч амжаагүй л байгаа байхгүй юу.
Дөнгөж сая бас нэг юмнаас салчаад сууж байна. Би дээр багш нартайгаа хамтарч нэг олон улсын А ранкийн сэтгүүлд судалгааны ажлынхээ хэсгээс хэвлүүлсийн. хөөрхий анх сэтгүүлдээ өгснөөс хойш бараг 2 жил болж байж хэвлэгдсиин. Энд юмаа сэтгүүлд өгчөөд, зөвхөн миний юмыг хэвлэх эсэхээ хэлэхийн тулд 2 сар болдгийн. Тээд л хэвлэнэ гэчээд, өөр хүмүүсээр уншуулж байна гээд бас 2 сар, өөр хүмүүс нь коммээнтоо өглөө гэсээр бас хэд хоног, тэрэн дээр нь бид дахин ажиллаж байна гэсээр бас 2 сар, тэрийгээ буцааж сэтгүүлдээ өгч шалгуулж бас хэдэн сар гэсээр байгаад жил гаран болдгийн. Судлаач оюутнууд мэдэж байгаа, юмыг чинь хэвлэх сэтгүүл олдвол их юм шуу даа. Ихэнхдээ "чиний бичсэнийг манайх хэвлэхгүй" гэдэг хариулт авнаа. Ийм л өрсөлдөөнтэй байж сайн юмс нь шигшигдэж байж хэвлэгдгийн байлгүй дээ.

За гол хэлэх юм руугаа ориёо. Тэгсэн нөгөө сэтгүүлээс надад Өвөр монголд өрнөж байгаа хүмүүсийг албадан хүчээр нүүлгэн шилжүүлж байгаа 3 кэйс дээр хийсэн судалгаан дээр коммээнт өгөөч гэсэн санал ирсиин. Энэ санал аль дээр нааг монголд байхад ирсиин.

Би завгүй гээд бултчихдгиимуу гэж бодож байлаа. уншсан чинь хөх толботой монгол хүн юм болхоороо Өвөрмонгол ахан дүүсээ өмөөрөөд уушиг зүрх сагсаагаад комээнт өгнөө гээд хэлциин. Нийтдээ 8 коммээнт бичээ хаясан. Сэтгүүл рүү явуулахаасаа өмнө өнөөдөр багшдаа уншуулсан чинь "хөөе чи жоохон полайт бай даа" гэнээ, хаха. Эхний 6 комээнт нь яахав яг л академик, сүүлийн 2 комээнт нь тэр судалгааг хийсэн хүмүүст энэ комээнтийг бүүр яг монгол хүн өгч гэж мэдэгдэхээр үндэсэрхэг үзэл шингэсэн комээнт туучлаа. Хэрэв энэ өгүүллэгийг бичсэн судалгааны багийнхан Монгол хүмүүс бол шуушаа гэж дэмжинэ гэхдээ яг нэг бүрчлэн миний бичсэнийг тэндээ тусгаж чадах юмуу бүү мэд, хэрэв судалгааны багийнхан хятад хүмүүс бол нээх анхаарахгүй байхаа.
Миний гол комээнт бол "эцсиин эцэст энэ бодлого чинь малчин монгол хүмүүсийг өөрсдийг нь хүсээгүй байхад амьдралын хэв маяг, соёл, ёс заншил, тэр ч бүү хэл монгол хэлийг нь мартуулж Han Chinese болгож байна" гэж энэ бодлогынхоо үр дүнг дискаашн болон конклүүжэн хэсэгтээ оруул гэчлээ. Өдийд надаас комээнт авч байгаа юм чинь энэ өгүүлэл хэвлэгдтэлээ жил гарангийн зай байнаа. Надаас гадна өөр 2 эрдэмтнээс коммээнт авч байгаа.
Энэ комээнтийг бичиж байхдаа доктор Д.Бум-Очирын "Хайлж буй Дээд монгол", түүний шавь нарынх нь Хятадад хийсэн хээрийн судалгаа, "Монголоо хайсан Монгол" нэвтрүүлгүүд, мөн "Тасам"-н судалгааны материалууд нүдэнд харагдаж чихэн сонсогдоод л байлаа.